Problemi me telefonat celularë është se njerëzit i shikojnë shumë. Të paktën kështu thotë njeriu që i shpiku 50 vjet më parë.
Martin Cooper, një inxhinier amerikan i quajtur “Babai i celularit”, thotë se pajisja e vogël e efikase që të gjithë e kemi në xhepa ka një potencial pothuajse të pakufishëm dhe një ditë mund të ndihmojë edhe në mposhtjen e sëmundjeve. Por, tani mund të jemi pak të fiksuar.
“Unë jam i shkatërruar kur shoh dikë që kalon rrugën dhe shikon celularin e tyre. Ata janë jashtë mendjes,” tha 94-vjeçari për AFP-në nga zyra e tij në Del Mar, Kaliforni.
“Por, pasi disa njerëz të përplasen nga makina, ata do ta kuptojnë”, tha ai me shaka.
Cooper mban një Apple Watch dhe përdor një iPhone të nivelit të lartë, duke lëvizur në mënyrë intuitive midis emailit të tij, fotove, YouTube dhe kontrolleve për aparatin e tij të dëgjimit.
Ai merr në dorë modelin më të fundit sa herë që përditësohet dhe i bën një test të plotë rrugor.
Por, rrëfen ai, me disa milionë aplikacione të disponueshme, mund të fitohet ndjesia se është bërë paksa tepër.
“Unë kurrë nuk do ta kuptoj se si ta përdor celularin ashtu siç e përdorin nipërit dhe mbesat e mia,” thotë ai.
Lëvizshmëri e vërtetë
iPhone i Cooper – për të cilin ai thotë se i pëlqen ta përdorë më së shumti për të folur me njerëzit – është sigurisht një rrugë shumë e gjatë nga blloku i rëndë i telave dhe qarqeve që ai përdori për të bërë thirrjen e parë të telefonit celular më 3 prill 1973.
Në atë kohë ai punonte për kompaninë Motorola, duke udhëhequr një ekip projektuesish dhe inxhinierësh që ishin të angazhuar në një sprint për të krijuar teknologjinë e parë të lëvizshme dhe për të shmangur shtrydhjen nga një treg në zhvillim.
Kompania kishte investuar miliona dollarë në projekt, duke shpresuar të mposhtte Bell System, një gjigant që dominoi telekomin amerikan për më shumë se një shekull që nga fillimi i tij në 1877.
Inxhinierët e kompanisë Bell kishin hedhur idenë e një sistemi telefoni celular menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore dhe nga fundi i viteve 1960 e kishin çuar deri në vendosjen e telefonave në makina – pjesërisht për shkak të baterisë së madhe që u nevojitej.
Por, për Cooperin kjo nuk përfaqësonte lëvizshmëri të vërtetë. Në fund të vitit 1972, ai vendosi se donte një pajisje që mund të përdoret kudo. Kështu, me të gjitha burimet e Motorolas në dispozicion të tij, ai mblodhi së bashku ekspertë për gjysmëpërçuesit, transistorët, filtrat dhe antenat, të cilët punuan me zell për tre muaj. Deri në fund të marsit, ata e kishin shpikur telefonin DynaTAC – Dynamic Adaptive Total Area Coverage.
“Ky telefon peshonte mbi një kilogram – dhe kishte një jetëgjatësi të baterisë prej afërsisht 25 minuta bisede”, thotë ai. “Ky nuk ishte një problem. Ky telefon ishte aq i rëndë sa nuk mund ta mbanit për 25 minuta.”
Ajo telefonatë e parë nuk duhej të zgjaste shumë. Thjesht duhej të funksiononte. Dhe kë më mirë të thërrasë Cooperi sesa rivalin e tij?
“Kështu që ja ku jam duke qëndruar në Avenuerin e Gjashtë (në Nju Jork)… Dhe më ra në mendje se duhej të telefonoja homologun tim në Bell System… dr. Joel Engel.
“Dhe unë thashë, “Joel, jam Martin Cooper… Unë po flas me ju nëpërmjet një celulari dore. Pra, një celular i vërtetë, personal, i lëvizshëm, i dorës.”
“Kishte heshtje në anën tjetër të linjës. Mendoj se ai po shtrëngonte dhëmbët.”
Si u zhvillua celulari?
Nga celularët me përmasa tulle të njohura nga agjentët e aksioneve deri te kompjuterët shumë të fuqishëm që qëndrojnë në të gjithë xhepat tanë sot, telefonat celularë duket si të falsifikuar krahasuar me inovacionin e këtij gjysmëshekulli.
1973: Hello, moto!
Pas thirrjes historike të Cooperit, duhen edhe 10 vjet të tjera që celulari i parë të tregtohet. Në vitin 1983, Motorola fillon të shesë DynaTAC 8000X në Shtetet e Bashkuara për 3.995 dollarë. I quajtur ‘tulla’, ai peshon vetëm një kilogram dhe është 33 centimetra i gjatë.
1992: ‘Gëzuar Krishtlindjet’
Më 3 dhjetor 1992, punonjësi i Vodafone Richard Jarvis merr mesazhin e parë me tekst. Kompjuteri i tij i uron “Gëzuar Krishtlindjet”. Mesazhi një ditë do të shitet në ankand në formën e një NFT në 2021 për 150.000 dollarë.
1997: Finn-ovation
Marka finlandeze Nokia fillon një varg inovacionesh që shtyjnë kufijtë e celularit. Në vitin 1997 modeli i tij 6110 prezantoi lojërat celulare te masat me “Snake”. Dy vjet më vonë, 7110 është telefoni i parë që përdor rrjetet pa tel për shfletim, dhe po atë vit 3210 sjell shkrimin parashikues në botë. Në 2003, Nokia hedh në qarkullim modelin e saj 1100 të përballueshëm, të fuqishëm, duke synuar vendet në zhvillim. Qarkullimi do të jetë 250 milionë njësi, duke e bërë atë telefonin më të shitur në histori.
2001: 3G në Japoni
Në vitin 2001, Japonia është vendi i parë që përfiton nga një rrjet celular 3G, duke lejuar qasje në internet me shpejtësi të lartë. Ai vjen pas risive të tjera japoneze, duke përfshirë një telefon me aftësi video-telefonate, Kyocera VP-210 në 1999 dhe një vit më vonë Sharp SH04, i pari me një kamerë të pasme të integruar.
2007: iPhone i parë
“Sot, Apple do të rikrijojë telefonin,” thotë Steve Jobs teksa i prezanton iPhone një turme adhuruese në 2007. Ai premton një iPod, një telefon dhe një “komunikues interneti” të gjitha në një pajisje, e cila përfundimisht shitet nga 499 deri në 599 dollarë.
App Store u prezantua në vitin 2008. Në të njëjtin vit, HTC Dream është smartfoni i parë i lëshuar me sistemin operativ Android të gjigantit Google.
2009: Shfaqja e aplikacionit Messenger
WhatsApp nis në vitin 2009 dhe ndiqet shpejt nga shumë aplikacione të tjera të mesazheve – Viber, WeChat, Telegram, Signal. Këto aplikacione, ndryshe nga rrjetet tradicionale, u bënë më të njohura se SMS në 2012.
Stokholmi është qyteti i parë që u ofron përdoruesve mbulim 4G me shpejtësi shumë të lartë në vitin 2009.
2011: Ethet ‘Emoji’
Siri mbërrin në vitin 2011, duke i lejuar përdoruesit e iPhone 4S të kompanisë Apple të dërgojnë mesazhe, të caktojnë takime, të bëjnë telefonata ose edhe të kërkojnë në internet thjesht duke i parashtruar pyetje telefonit. Google dhe Amazon zhvillojnë asistentë zanorë konkurrues në vitet pas. Në të njëjtin vit, ethet “emoji” pushtojnë planetin kur fytyrat e vogla, të skicuara në 1999 nga Shigetaka Kurita, integrohen në bibliotekën e personazheve të modelit iPhone.
2019: 5G, të palosshmit
Më 5 prill 2019, Koreja e Jugut bëhet vendi i parë i mbuluar nga 5G me premtimin e navigimit edhe më të shpejtë. Në të njëjtin vit, firma koreano-jugore Samsung dhe Huawei i Kinës janë prodhuesit e parë të mëdhenj që lëshojnë smartfonë me ekran të palosshëm, Galaxy Fold dhe Mate X.
